چرخه حسابداری چیست و چه هدفی دارد؟ (+۱۰ مرحله مهم برای آن)

حسابداری با هدف بررسی صورت‌های مالی و ثبت و ضبط کلیه دارایی‌ها و بدهی‌های مالی یک شرکت انجام می‌شود. برای ارزیابی عملکرد یک بنگاه اقتصادی در طول دوره مالی که از ابتدا تا پایان سال مالی تعیین می‌شود، می‌توان از فرآیند چرخه حسابداری کمک گرفت. این چرخه می‌تواند باعث کاهش خطا در دوره‌های مالی شده و امکان تنظیم صورت‌های مالی کامل و بدون نقص را به بهترین شکل فراهم کند. یادگیری فرآیند انجام چرخه حسابداری و مراحلی که باید برای تدوین و تعیین چرخه در نظر گرفته شود، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و از این جهت در این مقاله قصد داریم این خدمات حسابداری مالی، مراحل، انواع و جزئیات آن را به شما توضیح دهیم.

چرخه حسابداری چیست؟

چرخه حسابداری (Accounting cycle) یکی از فرآیندهای مهم در علم حسابداری است که طبق یک عملیات چند مرحله‌ای انجام می‌شود و هدف از آن، ارزیابی عملکرد در هر سال مالی و بررسی وضعیت مالی هر بنگاه اقتصادی است. هدف از بررسی و تعیین این چرخه در هر دوره مالی، بررسی شرایط اقتصادی و ارزیابی عملکرد چرخه در هر دوره مالی می‌باشد.

مراحل چرخه حسابداری

یک چرخه در حسابداری از مجموعه‌ای از مراحل تشکیل شده که انجام هر کدام برای تکمیل این چرخه و فرآیند، ضروری است. در ادامه به تک تک مراحل چرخه حسابداری و مفاهیم هر کدام از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

مقاله پیشنهادی: حسابداری فروش چیست؟ مراحل، وظایف و نرم‌افزارهای مدیریت

مرحله ۱: جمع آوری اطلاعات

گام اول در چرخه حسابداری، جمع آوری اطلاعات است. لازم است که در این مرحله اسناد و مدارکی که دلالت بر وقوع یک معامله و رویداد مالی را دارند، ثبت و ضبط شوند. از جمله مهم‌ترین اطلاعات مالی که با نام مثبته شناخته می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• چک
• فاکتور خرید و فروش
• قبوض آب، برق و تلفن
• فاکتورهای دریافت خدمات
• انواع فیش بانکی

این اسناد و مدارک مالی حتما نیازی نیست به صورت چاپی ثبت شوند، حتی نسخه دستی آن‌ها نیز قابل قبول است. مدارک باید دارای جزئیاتی همچون تاریخ، مبلغ و ماهیت رویداد مالی باشند.

مرحله ۲: تجزیه و تحلیل رویدادها

مرحله دوم از چرخه حسابداری با تجزیه و تحلیل رویدادها انجام می‌شود. هر فعالیت مالی موثری روی معادله حسابداری منجر به کاهش یا افزایش یک یا یک چند حساب می‌گردد. افزایش هر دارایی در سمت راست و کاهش هر دارایی در سمت چپ حساب مربوطه ثبت می‌شود.

مرحله ۳: ثبت رویدادها در روزنامه

ثبت اسناد حسابداری در دفتر روزنامه، مرحله سوم از این چرخه است. دفتر روزنامه، سندی پلمپ شده بوده که از اداره ثبت شرکت‌ها دریافت می‌شود و جزء اسناد قانونی برای هر شخص حقوقی است. دفترهای روزنامه مانند اسناد حسابداری، قابل استناد و دارای صلاحیت هستند.

مرحله ۴: انتقال اطلاعات از دفتر روزنامه به دفتر کل

ثبت رویدادهای مالی در دفتر کل، گام چهارم از این چرخه بوده که بعد از ثبت اسناد مالی در دفتر روزنامه، انجام می‌شود. مانده هر حساب در دفتر کل به صورت ریز حساب در آن ثبت می‌شود. کلیه اقلام از جمله بدهکاری‌ها و بستانکاری‌ها که در دفتر روزنامه ثبت شده‌اند، در حساب‌های مربوطه در دفتر کل نیز قرار می‌گیرند.

مرحله ۵: ایجاد تراز آزمایشی

تراز آزمایشگاهی همچون ترازنامه حسابداری به بررسی وضعیت حساب‌های شرکت می‌پردازد. با این تفاوت که این تراز، آزمایشی بوده و برای بررسی صحت مدارک مالی تعیین می‌شود. برای تهیه این تراز، می‌بایست رویدادهای مالی یک دوره از دفتر روزنامه به دفتر کل منتقل گردد.

مرحله ۶: انجام اصلاحات در حساب دفتر کل

برای ایجاد اصل تطابق هزینه‌های هر دوره مالی، لازم است که سود و زیان تمامی درآمدها و هزینه‌های هر دوره مالی در دفتر حسابداری ثبت شده باشند. اگر این درآمدها و هزینه‌ها در دوره‌های مالی درج نشده باشند، باید آن‌ها شناسایی و مراحل اصلاح را انجام داد. این نوع ثبت‌ها با نام «ثبت‌های اصلاحی» شناخته می‌شوند.

مرحله ۷: تنظیم تراز آزمایشی اصلاح شده

پس از انجام اصلاحات در حساب دفتر کل، تراز آزمایشی دیگری از روی مانده حساب‌های اصلاح شده تهیه می‌شود که نام آن «تراز آزمایشی اصلاح شده» است. تراز آزمایشی اصلاح شده مبنای تهیه بسیاری از صورت‌های مالی قرار دارد.

مرحله ۸: تهیه و تنظیم صورت‌های مالی

گام هشتم در چرخه حسابداری، تهیه صورت‌های مالی است. در صورت‌های مالی باید اطلاعاتی همچون وضعیت مالی، عملکرد مالی و منعطف بودن واحد تجاری ارائه شود. این گزارشات باید به گونه‌ای باشند که برای استفاده کنندگان از اطلاعات مالی، سودمند و مفید باشند تا بتوان تصمیمات مرتبط با آن‌ها را به درستی اتخاذ کرد.

 مرحله ۹: بستن حساب‌های موقت

در گام بعدی از چرخه حسابداری، باید حساب‌های موقت بسته شوند. بدین منظور، ابتدا باید مانده همه حساب‌های موقت با یک حساب دائم بسته شوند. همه مانده حساب‌های دائمی بسته شده نیز به دوره مالی بعدی منتقل خواهند شد.

مرحله ۱۰: تهیه تراز نهایی و بستن حساب‌های دائمی

در گام نهایی از چرخه، لازم است که تراز اختتامیه تنظیم شود. قبل از بستن حساب‌های دائمی، لازم است که لیستی از آن‌ها در صورت حساب به عنوان ترازنامه اختتامیه درج شود. عمده حساب‌های دائمی شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌ها هستند که در تراز اختتامیه ثبت می‌شوند و سپس بسته می‌شوند.

انواع چرخه‌های حسابداری

چرخه‌های حسابداری در شرکت‌های مختلفی از جمله خدماتی، فروش، تولید و … تدوین و تنظیم می‌شوند. طبیعتا پروسه انجام این چرخه‌ها در شرکت‌ها به اندازه خدمات حسابداری مالیاتی حائز اهمیت هستند. در ادامه به چندین نمونه چرخه حسابداری اشاره می‌کنیم.

• چرخه‌های حسابداری خدماتی

حسابداری در شرکت‌های خدماتی دارای یک چرخه متشکل از سرمایه گذاری، خرید دارایی‌ها، سود ناشی از خدمات ارائه شده، پرداخت هزینه‌ها، بستن حساب‌های موقت و دائمی و گام‌های مشابه با مراحل ذکر شده می‌باشد. این چرخه می‌تواند برای شرکت‌های خدماتی، حیاتی و ضروری باشد.

• چرخه‌های حسابداری شرکت تولیدی

در شرکت‌های تولیدی باید کلیه اطلاعات، مدارک و مستندات مورد نیاز ثبت و نگهداری شوند. سرمایه گذاری اولیه، خرید دارایی‌های ثابت و مواد اولیه، موجود کالای‌های آماده فروش، بهای تمام شده کالاهای فروش رفته و هر گونه هزینه دیگر در شرکت‌های تولیدی به همراه درآمدها در چرخه ثبت می‌شوند.

• چرخه حسابداری فروش

چرخه حسابداری فروش برای کلیه شرکت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی برای فروش کالا یا خدمات ارائه می‌شود. این چرخه می‌تواند برای شرکت‌های کوچک یا بزرگ متفاوت باشد. اما اطلاعات مهمی همچون درخواست فروش، فاکتورهای فروش، قراردادها، حسابداری فروش و کلیه موارد دیگر که جزء اطلاعات فروش در این شرکت‌ها هستند باید در چرخه ثبت و ضبط شوند.

مقاله پیشنهادی: هوش مالی چیست و چه انواعی دارد؟ + روش‌ها و اصول تقویت آن

شرکت محاسب گران فرتاک؛ ارائه کلیه خدمات مربوط به چرخه حسابداری

شرکت محاسب گران فرتاک با سال‌ها تجربه و تخصص در حوزه مشاوره مالی و مالیاتی، امکان دریافت خدمات حسابداری تخصصی از جمله حسابرسی، تنظیم ترازنامه حسابداری، ارسال اظهارنامه و … را با توجه به نیازهای شرکت فراهم می‌کند. در صورت نیاز به تنظیم چرخه حسابداری و کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه، می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.